Kısırlık, en az bir yıl süreyle hamile kalamama durumu olarak tanımlanmaktadır. Çiftlerin tahminen %10 ila %18’i hamile kalma veya sağlıklı bir çocuk doğurma konusunda sorun yaşıyor. Kadınlarda kısırlığın nedenlerini belirlemek zor olabilir . Kısırlığın nedenine göre çeşitli tedaviler mümkündür. Kısır çiftlerin çoğu genellikle tedavi olmadan çocuk sahibi olabiliyor. İki yıllık denemenin ardından çiftlerin yaklaşık yüzde 95’i hamile kalabiliyor.
Kadın Kısırlığının Nedenleri
Kadın kısırlığı, bir çiftin düzenli cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca gebelik elde edememesi durumunu ifade eder. Kısırlık durumu birçok faktörden kaynaklanabilir ve kadınlar üzerinde farklı etkenler etkili olabilir. İşte kadın kısırlığının yaygın nedenleri:
- Fallop Tüplerinizde Hasar: Fallop tüpleri, yumurtanın yumurtalıklardan rahime gitmesini sağlayan yapılardır. Tüplerdeki tıkanıklıklar, yumurtanın spermle buluşmasını ve rahime ulaşmasını engelleyebilir, bu da gebeliğin gerçekleşmesini zorlaştırabilir. Tüpte yumurta ve sperm buluşur. Yumurtanın implante edilmek üzere rahme gönderilmeden önce döllendiği yer burasıdır.
- Hormonal Dengesizlikler: Vücudunuz yumurtalıktan yumurta salınmasına ve rahim zarının kalınlaşmasına yol açabilecek düzenli hormonal değişikliklere uğramadığı için hamile kalamayabilirsiniz. Hormon dengesizlikleri, normal ovülasyon sürecini etkileyebilir. Özellikle tiroid bezi sorunları veya hipotalamus-pituiter eksen bozuklukları, hormonal düzensizliklere yol açabilir.
- Rahim Ağzı Sorunları: Spermin rahim ağzı kanalından akmasını engelleyen bir hastalık bazı kadınları etkiler.
- Rahim Sorunları: Rahim anomalileri, doğuştan gelen yapısal sorunlar veya sonradan oluşan sorunlar nedeniyle gebeliği etkileyebilir. Polipler ve miyomlar hamile kalma yeteneğinizi engelliyor olabilir. Endometriyumda, rahim iç zarında çok sayıda hücre büyüdüğünde rahim polipleri oluşur. Miyomlar rahim duvarında gelişir. Diğer rahim anomalileri de sorunlara neden olabilir.
- Endometriozis: Endometriozis, rahim içindeki doku benzeri maddenin rahim dışında büyüdüğü bir durumdur. Bu durum, tüplerin, yumurtalıkların ve diğer üreme organlarının işlevselliğini etkileyebilir, gebeliği olumsuz etkileyebilir.
- Yaş Faktörü: Kadınların yaşları ilerledikçe, doğurganlık potansiyelleri azalabilir. Özellikle 35 yaşın üzerindeki kadınlar, yumurta kalitesinde düşüş ve gebelik şansında azalma riskiyle karşı karşıya kalabilir.
- Aşırı Egzersiz ve Düşük Vücut Ağırlığı: Aşırı egzersiz yapmak ve düşük vücut ağırlığına sahip olmak, hormonal dengesizliklere ve ovülasyon sorunlarına neden olabilir, bu da kısırlık riskini artırabilir.
- Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi, üreme sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu alışkanlıklar, yumurta kalitesini düşürebilir ve gebeliği engelleyebilir.
- Kanser Tedavisi: Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavisi yöntemleri, üreme organlarına zarar verebilir ve doğurganlığı etkileyebilir.
- Stres: Kronik stres, hormonal dengesizliklere ve ovülasyon sorunlarına neden olarak kısırlık riskini artırabilir.
Kısırlık Belirtileri Nelerdir?
Kadın kısırlığı, bir çiftin düzenli cinsel ilişkiye rağmen belirli bir süre boyunca gebe kalamaması durumunu ifade eder. Kısırlık belirtileri genellikle belirgin olmayabilir ve genellikle altta yatan nedenlere bağlı olarak değişebilir. Ancak, bazı kadın kısırlığı belirtileri şunlar olabilir:
- Adet Düzensizlikleri: Adet döngüsündeki düzensizlikler, ovülasyon sorunlarının bir işareti olabilir. Çok kısa veya uzun adet döngüleri, adet kanamasının olmaması veya aşırı kanama gibi durumlar kısırlık belirtileri arasında sayılabilir.
- Ağrılı Adet Dönemleri: Endometriozis gibi durumlar, adet dönemlerinin aşırı derecede ağrılı olmasına neden olabilir ve Ağrılı adet dönemleri, kısırlıkla ilişkili olabilir.
- Yumurtalık Kistleri: Polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumlar, yumurtalıklarda kist oluşumuna neden olabilir. Bu kistler, düzenli ovülasyonu engelleyebilir ve kısırlığa yol açabilir.
- Vajinal Akıntı Değişiklikleri: Bazı enfeksiyonlar veya hormonal değişiklikler, vajinal akıntıda değişikliklere neden olabilir. Bu durumlar, üreme organlarında problemlerin bir belirtisi olabilir.
- Ağrılı Cinsel İlişki: Endometriozis veya rahim içi yapılardaki problemler, cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir. Bu durum, gebe kalmayı zorlaştırabilir.
- Düşük Ağırlıklı Doğumlar: Daha önceki gebeliklerde düşük ağırlıklı doğumlar veya erken doğumlar yaşanmışsa, bu kısırlık belirtilerinden biri olabilir.
- İki Abortus Arasında Ardışık Tekrarlı Düşükler: Ardışık olarak iki veya daha fazla düşük yaşanması, rahim yapısı veya genetik sorunlar gibi kısırlıkla ilişkilendirilebilecek bir durumdur.
- Yumurtlama Semptomları Yoksa: Kadınlar genellikle ovülasyon sırasında bazı belirtiler yaşar, ancak bu belirtiler yoksa veya çok hafifse, ovülasyon sorunları olabilir.
- Genital Organlarda Ağrı veya Hassasiyet: Rahim, yumurtalıklar veya diğer üreme organlarındaki ağrı veya hassasiyet, kısırlık belirtileri arasında yer alabilir.
- Hipotiroidizm Belirtileri: Tiroid bezinin düşük aktivitesi (hipotiroidizm), adet düzensizlikleri ve ovülasyon sorunlarına neden olarak kısırlığı etkileyebilir.
Belirtiler her kadında farklılık gösterebilir ve bu belirtilerin tek başına kısırlığın kesin bir göstergesi olmadığı unutulmamalıdır. Bir çift gebe kalamıyorsa, bir üreme uzmanına başvurarak profesyonel yardım almak önemlidir.
Kadın Kısırlığını Belirlemek İçin Hangi Testler Mevcuttur?
- Histerosalpingografi: Bu teknikte üreme organlarınızın ultrasonu veya röntgeni kullanılır. Rahim ağzınıza, fallop tüplerinizden yukarı doğru çıkan boya veya salin ve hava enjekte edilir.
- Laparoskopi: Laparoskop, doktorunuzun göbek deliğinizin etrafındaki küçük bir yarıktan içeri soktuğu küçük kameralı dar bir tüptür. Bu onların rahmin, yumurtalıkların ve fallop tüplerinin dışındaki anormal büyümeleri incelemelerine olanak tanır.
- Yumurtalık Rezervi Testi: Bu test, yumurtlama için erişilebilir yumurtaların kalitesini ve miktarını belirler. Bu kan ve görüntüleme testleri serisi, yumurta stoklarının azalması riski taşıyan 35 yaş üstü kadınlara yapılabilir.
- Diğer Hormon Testleri: Diğer hormon testleri, tümü üreme süreçlerini etkileyen yumurtlama hormonlarına, tiroid hormonlarına ve hipofiz hormonlarına bakar.
Kadın Kısırlığında Tedavi Seçenekleri - Laparoskopi: Size tubal veya pelvik hastalık teşhisi konduysa, seçeneklerden biri üreme sistemlerinizin ameliyatla yeniden inşa edilmesidir. Yara dokusunu çıkarmak, endometriozisi tedavi etmek, tıkalı tüpleri açmak veya yumurtalıklarda gelişebilecek sıvı dolu keseler olan yumurtalık kistlerini çıkarmak için göbek deliğinizin etrafındaki bir kesiğe bir laparoskop yerleştirilir.
- Histeroskopi: Bu operasyon sırasında doktorunuz rahim ağzınızdan rahim içine bir histeroskop yerleştirecektir. Polipleri ve fibroid tümörlerini yok etmek, yara dokusunu bölmek ve kanalların tıkanmasını önlemek için kullanılır.
- İlaç: Yumurtlamada sorun yaşıyorsanız size klomifen sitrat, gonadotropinler veya letrozol verilebilir.
- Rahim İçi Tohumlama :Yumurtlama sırasında doktor, özel bir solüsyonla temizlendikten sonra rahminize meni yerleştirir. Yumurtayı serbest bırakmanıza yardımcı olmak için ilaç tedavisi alırken ara sıra yapılır.
- İn Vitro Fertilizasyon ( IVF ) :Bu prosedürde doktorunuz bir kapta döllenen embriyoları rahminize yerleştirir. Birçok yumurta oluşumuna neden olan gonadotropinleri alıyorsunuz. Yumurtalar olgunlaştığında doktorunuz ultrason gözetiminde iğne yardımıyla yumurtaları alır. Daha sonra spermler toplanır, yıkanır ve tabaktaki yumurtalarla karıştırılır. Embriyolar veya döllenmiş yumurtalar birkaç gün sonra rahminize geri gönderilir.
- ICSI (İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu): Doktor, spermi bir tabaktaki yumurtaya enjekte eder ve daha sonra bu yumurta rahminize yerleştirilir.
- GIFT ve ZIFT: Tüp bebek gibi bu yöntemler, bir yumurtanın alınmasını, laboratuvarda spermle karıştırılmasını ve ardından vücudunuza geri gönderilmesini gerektirir. ZIFT’te (zigot intrafallop transferi), doktorunuz döllenmiş yumurtaları (bu aşamada zigot olarak adlandırılır) fallop tüplerinize 24 saat içinde enjekte eder. Doktor sperm ve yumurtaları GIFT’e yerleştirmeden önce karıştırılır.
Kadın Kısırlığı Nasıl Önlenir?
Bu ipuçları yakın zamanda veya gelecekte hamile kalmayı planlayan kadınlara yardımcı olabilir:
- Sağlıklı Bir Vücut Kitle İndeksini Koruyun : Obez ve zayıf kadınların yumurtlama sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir. Kilo vermek istiyorsanız orta düzeyde aktivite önerilir. Yumurtlama, haftada beş saatten fazla yoğun, yoğun egzersizle ilişkilendirilmiştir.
- Sigarayı Bırakın : Tütünün doğurganlığın yanı sıra genel sağlığınız ve fetüsünüzün sağlığı üzerinde de birçok olumsuz etkisi vardır. Eğer bir aile kurmak istiyorsanız sigarayı bırakmanın şimdi tam zamanı.
- Alkolden Kaçının : Çok fazla alkol içmek doğurganlığınızı kaybetmenize neden olabilir. Ayrıca hamilelik sırasında içilen herhangi bir alkol, fetüsün sağlığına zararlı olabilir. Hamile kalmayı planlıyorsanız alkolden uzak durun ve hamileyken içki içmeyin.
- Stres Düzeyini Azaltın :Araştırmaya göre, psikolojik stres altındaki çiftlerin kısırlık tedavisinden daha kötü sonuçları vardı.
- Kafein Ölçülü Tüketilmelidir : Araştırmalara göre, hamile kalma yeteneğinize zarar vermeyecek olan kafein alımınızı günde 200 mg’dan daha azıyla sınırlandırmalısınız.
