Dış gebelik veya tıbbi terimiyle “ektopik gebelik”, normal olarak rahim içine yerleşmesi gereken döllenmiş yumurtanın rahim dışında, genellikle fallop tüplerinde, yerleşmesi durumunu ifade eder. Genellikle, döllenmiş yumurta rahim içine implante olmazsa, dış gebelik meydana gelir.
Ektopik gebelik, fetüsün ve anne sağlığının ciddi tehlikeye girdiği bir durumdur. Fallop tüpleri dışında, döllenmiş yumurta bazen overlerde, rahim dışındaki diğer organlarda veya rahim boynunda da gelişebilir.
Dış gebelik belirtileri
Ektopik gebelik belirtileri hamilelik belirtilerine benzer olabilir, ancak genellikle şiddetli ve ani başlar. Ektopik gebelik belirtileri şunları içerebilir:
- Karın Altı veya Pelvis Bölgesinde Ağrı: Şiddetli ve ani başlayan karın altı veya pelvis bölgesinde ağrı, ektopik gebeliğin en yaygın belirtilerindendir. Bu ağrı genellikle bir tarafta veya karın altında yoğunlaşabilir.
- Anormal Vajinal Kanama: Ektopik gebelik sırasında, normalden farklı kanama yaşanabilir. Bu kanama genellikle hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve koyu renkli olabilir.
- Baş Dönmesi veya Bayılma: Kan kaybı ve iç kanama gibi faktörler nedeniyle baş dönmesi veya bayılma hissi olabilir.
- Omuz Ağrısı: Ektopik gebelik, rahim dışında geliştiğinden dolayı, fallop tüplerinin yakınındaki sinirleri etkileyebilir. Bu durum omuz ağrısına neden olabilir.
- Düşük Tansiyon: Kan kaybı sonucunda düşük tansiyon yaşanabilir.
- Tuvalet İhtiyacında Artış: Ektopik gebelik, idrar yapma ihtiyacını artırabilir ve idrar yaparken ağrı hissi olabilir.
Ektopik gebelik belirtileri, hamilelik belirtileri ile genellikle karıştırılabilir. Ancak, eğer bir kadın hamile olduğunu biliyorsa ve bu belirtilerden herhangi biri ortaya çıkarsa, özellikle de şiddetli karın ağrısı veya kanama varsa, hemen bir sağlık uzmanına başvurması önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, olası komplikasyonların önlenmesine yardımcı olabilir.
Ektopik gebelik neden olur?
Dış gebelik, döllenmiş yumurtanın normal olarak rahme değil, genellikle fallop tüplerine yerleştiği bir durumdur. Bu durum, döllenmiş yumurtanın rahim içine ulaşmadan önce tüplerde veya başka bir yerde implantasyon yapmasıyla ortaya çıkar. Dış gebeliğin birkaç nedeni vardır:
- Tüplerin Hasar Görmesi: En yaygın nedenlerden biri, fallop tüplerinin hasar görmesi veya tıkanmasıdır. Tüplerin geçirgenliğini etkileyen cerrahi operasyonlar, enfeksiyonlar veya inflamatuar hastalıklar gibi faktörler, döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmasını engelleyebilir ve tüplere yerleşmesine neden olabilir.
- Hormonal Değişiklikler: Hormonal dengesizlikler veya hormon üretimini etkileyen durumlar, yumurtalıkların normal döngüsünü etkileyebilir ve döllenmiş yumurtanın normal implantasyonunu önleyebilir.
- Rahim ve Yumurtalık Anatomisinde Anormallikler: Doğuştan gelen veya sonradan oluşan rahim veya yumurtalık anatomisindeki anormallikler, döllenmiş yumurtanın rahim içine ulaşmasını engelleyebilir veya yumurtanın rahim dışında yerleşmesine neden olabilir.
- Geçirilen Cerrahi Müdahaleler: Daha önce geçirilen pelvik veya abdominal (karın) cerrahi müdahaleler, dış gebelik riskini artırabilir
- Geçirilen Enfeksiyonlar: Pelvik inflamatuar hastalık gibi enfeksiyonlar, fallop tüplerinde hasara neden olabilir ve dış gebeliğe yol açabilir.
- Fertilite Tedavileri: Yardımcı üreme teknolojileri (IVF gibi), birden fazla embriyonun rahme transfer edilmesi durumunda dış gebelik riskini artırabilir.
Bu faktörler, dış gebeliğin oluşumunda rol oynayabilir. Ancak, dış gebelik için belirli bir neden belirlemek her zaman mümkün olmayabilir ve bazen neden belirlenemez.
Dış Gebelik Kaçıncı Haftada Belli Olur?
Dış gebelik genellikle hamileliğin 4 ila 6 haftası arasında belirgin hale gelebilir. Bir kadın hamile olduğunu öğrendiğinde veya adet dönemi geciktiğinde, hamilelik testi pozitif sonuç verir ancak normal bir intrauterin gebelik belirtisi yoktur veya normal gebelik belirtilerine ek olarak hafif vajinal kanama olabilir.
Eğer hamilelik testi pozitif çıkmasına rağmen adet dönemi gecikmiş değilse veya normal adet döneminden farklı semptomlar varsa, bir doktora başvurmak önemlidir. Dış gebelik gibi acil bir durum, erken teşhis edilip tedavi edilmelidir çünkü ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Dış gebelik daha çok kimlerde görülür?
Dış gebelik, herhangi bir kadında meydana gelebilir, ancak bazı risk faktörleri dış gebeliğin daha sık görülmesine yol açabilir. Bazı durumlarda, aşağıdaki faktörler dış gebelik riskini artırabilir:
- Geçmişte Dış Gebelik Geçirmiş Olmak: Daha önce dış gebelik geçirmiş kadınlar, bir sonraki gebeliklerinde tekrar dış gebelik riski altında olabilirler.
- Fallop Tüpü Anomalileri veya Tıkanıklıkları: Fallop tüplerinin anormal bir şekle veya tıkanıklıklara sahip olması, döllenmiş yumurtanın tüplerde takılmasına ve dış gebeliğe neden olabilir.
- Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): PID, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar gibi pelvik bölgedeki enfeksiyonlar, fallop tüplerinde hasara neden olabilir ve dış gebeliğe yol açabilir.
- Endometriozis: Endometriozis, rahim iç tabakasının rahim dışında büyüdüğü bir durumdur ve fallop tüplerinin tıkanmasına neden olabilir, böylece dış gebeliğe yol açabilir.
- Geçirilmiş Pelvik veya Abdominal Cerrahi: Geçirilmiş pelvik veya abdominal cerrahi müdahaleler, fallop tüplerinde veya pelvik yapılarında hasara neden olabilir, bu da dış gebelik riskini artırabilir.
- Yaş: 35 yaşın üzerindeki kadınlar, genellikle dış gebelik riski altındadır. Bu yaşta, fallop tüpleri ve yumurtalıkların sağlığı ve fonksiyonu genellikle azalmıştır.
- Sigara İçmek: Sigara içmek, dış gebelik riskini artırabilir.
- Doğum Kontrol Yöntemlerinin Kullanımı: Doğum kontrol yöntemlerinin kullanımı, özellikle spiral kullanımı, dış gebelik riskini artırabilir.
- IVF veya Yardımcı Üreme Teknolojileri (ART): IVF gibi yardımcı üreme teknolojileri, birden fazla embriyonun rahme transfer edilmesi durumunda dış gebelik riskini artırabilir.
Bu faktörler, dış gebelik riskini artırabilir, ancak dış gebelik herhangi bir kadında olabilir ve yukarıdaki risk faktörlerine sahip olmayan kadınlar da dış gebelik geçirebilirler. Hamilelik belirtileri ve risk faktörleri hakkında endişeniz varsa, bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.
Ektopik gebelik tedavisi
Dış gebelik tedavisi, genellikle dış gebelik teşhisi konulduktan sonra hızlı ve etkili bir şekilde yapılmalıdır çünkü dış gebelik ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Tedavi seçenekleri genellikle şu faktörlere bağlı olarak belirlenir:
- Embriyonun Gelişim Durumu: Dış gebelik erken bir aşamadaysa ve komplikasyonlar oluşmamışsa, tedavi seçenekleri daha konservatif olabilir. Ancak, embriyonun büyümesi devam ederse veya ciddi komplikasyonlar gelişirse, cerrahi müdahale gerekebilir.
- Semptomlar ve Komplikasyonlar: Şiddetli ağrı, iç kanama belirtileri veya diğer ciddi semptomlar varsa, tedavi acil olabilir.
İşte dış gebelik tedavi seçeneklerinden bazıları:
- Cerrahi Müdahale (Laparoskopi): Eğer dış gebelik teşhisi konulursa ve embriyo büyükse veya tüp içinde patlama tehlikesi varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Laparoskopik cerrahi, küçük kesi açılarak tüp veya diğer etkilenen dokuların çıkarılmasını içerebilir.
- Metotreksat Enjeksiyonu: Erken dönemdeki küçük ve sağlıklı bir dış gebelik vakasında, metotreksat gibi bir ilaç kullanılabilir. Bu ilaç, hücrelerin hızlı bölünmesini önleyerek embriyonun büyümesini durdurur.
- Bezelye Boyutunda Dış Gebelik (Beklemek ve İzlemek): Bazı durumlarda, dış gebelik oldukça küçük ve semptomlar minimal olduğunda, doktorlar bekleyip izlemeyi tercih edebilirler. Ancak bu durumda hastanın belirli aralıklarla izlenmesi önemlidir.
- Kanama Kontrolü: İç kanama belirtileri varsa, kanama kontrolü sağlanmalıdır. Bu, kan nakli veya diğer müdahaleleri içerebilir.
Tedavi yöntemi, dış gebeliğin durumuna, kadının sağlık durumuna, semptomlara ve gebelik haftasına bağlı olarak değişebilir. Tedavi seçenekleri hakkında en iyi bilgiyi sağlık uzmanınız verebilir.
