Türkiye’de aşı takvimi, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen ve uygulanan bir programdır. Aşı takvimi, çocukların ve yetişkinlerin belli bir zaman diliminde alması gereken aşıları içerir. Bu aşılar, çeşitli hastalıklara karşı koruma sağlar ve toplumda hastalıkların yayılmasını önlemeye yardımcı olur.
Bu takvim, çocuklara verilen aşıları içerir. Ayrıca, çeşitli risk gruplarına ve yaş gruplarına yönelik özel aşılar da önerilebilir. Her yıl, Sağlık Bakanlığı tarafından güncellenen aşı takvimine göre çocuklar ve yetişkinler belirli zamanlarda aşılanmalıdır. Aşı takvimi, toplum sağlığını korumak ve hastalıkların yayılmasını önlemek amacıyla büyük önem taşır.
Çocuğum Neden Aşı Olmalı?
Çocuklarınızın aşılanması, onların sağlıklarını korumak ve ciddi hastalıklardan korunmalarını sağlamak adına önemli bir adımdır. İşte çocukların neden aşı olması gerektiğine dair bazı önemli nedenler:
- Ciddi Hastalıklardan Koruma: Aşılar, çocukları potansiyel olarak ciddi veya ölümcül hastalıklara karşı korur. Kızamık, kabakulak, boğmaca, difteri, çocuk felci, hepatit B gibi aşıyla önlenebilen hastalıklar, aşılanmış çocuklarda nadir görülür.
- Toplum Bağışıklığı: Aşılama, toplumda geniş bir bağışıklık sağlar. Bu, aşı olmayan kişilerin de korunmasına yardımcı olur. Toplum bağışıklığı, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını kontrol altında tutar.
- Bulaşıcı Hastalıkların Yayılmasının Önlenmesi: Aşılar, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önler. Bu sayede topluluklarda salgınlar kontrol altında tutulabilir ve hastalıkların yayılma riski azaltılabilir.
- Ciddi Komplikasyonların Önlenmesi: Aşılar, çocuklarda ciddi komplikasyonların, hastaneye yatışların ve ölümlerin riskini azaltır. Örneğin, çocuk felci aşısı, çocuk felcinin neden olduğu felç ve ölüm riskini büyük ölçüde düşürür.
- Uzun Vadeli Sağlık Koruması: Aşılar, çocukların uzun vadeli sağlıklarını korur. Aşılarla önlenebilen hastalıkların çocuklarda uzun vadeli etkileri önlenir, bu da çocukların daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine olanak tanır.
- Sağlık Sisteminin Yükünün Azaltılması: Aşılar, toplumda hastalıkların yayılma riskini azaltarak sağlık sistemine yükü hafifletir. Bu, hastanelerin acil durumlarla daha etkili bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olur.
Aşıların, çocukları koruma konusunda etkili ve güvenli bir yol olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Aşı takvimine uygun olarak aşılanan çocuklar, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını kontrol altında tutarak daha sağlıklı bir çocukluk geçirme şansına sahip olurlar. Ayrıca, çocuklarınızın aşı takvimini düzenli olarak takip etmek, onların en etkili korumaya sahip olmalarını sağlar.
T.C Sağlık Bakanlığı Ulusal Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi
Bebek doğum sonrası hastaneden taburcu edilmeden önce Hepatit B aşısının ilk dozu yapılır.
1. Ay: Aşı takvimine uygun olarak Hepatit B aşısının ikinci dozu uygulanır.
2. Ay: Bebek rutin kontrolü sırasında BCG (Verem aşısı), KPA ve 5’li karma aşı yapılır. Bazı bebeklerde verem aşısının yapıldığı yerde ufak bir iz oluşabilir. Karma aşı bebeği difteri, yeni doğan tetanozu, boğmaca, çocuk felci ve bebeklerdeki beyin zarı iltihabına (menenjit) karşı korumak için yapılır. KPA, konjüge pnömokok aşısı bebekleri menenjit, orta kulak iltihabı ve zatürreye karşı korumak için yapılır.
4. Ay: 5’li karma aşı ve KPA aşıları yapılır.
6. Ay: Hepatit B aşısı, 5’li karma aşı ve KPA uygulanılır. Ayrıca ağızdan canlı çocuk felci aşırısı verilir.
12. Ay: KPA’nın son dozu, kızamık-kızamıkçık-kabakulak (KKK) ve suçiçeği aşıları yapılır.
18. Ay: 5’li karma aşı, ağızdan canlı çocuk felci ve hepatit A (sarılık) aşıları yapılır.
24. Ay: Hepatit A aşısı tekrarlanır.
İlkokul 1. Sınıf: KKK ve 4’lü karma aşı pekiştirme dozları yapılır.
İlkokul 8. Sınıf: Tetanoz pekiştirme dozu yapılır.
Ülkelerin sağlık bakanlıkları tarafından belirlenen aşı takvimleri, çocuklara belirli bir yaş veya gelişim aşamasında belirli aşıların yapılmasını içerir. Bu aşılar genellikle bebeklik döneminden başlayarak, çocukluk dönemine kadar devam eder.
Türkiye’de genellikle uygulanan bazı aşılar şunlardır:
Hepatit B Aşısı Uygulanma Zamanı
Hepatit B aşısı, hepatit B virüsüne karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Bu hastalık, kan ve diğer vücut sıvıları aracılığıyla bulaşabilir ve ciddi karaciğer hasarına, siroz veya karaciğer kanseri gibi uzun vadeli komplikasyonlara yol açabilir. Hepatit B, karaciğer iltihabına neden olan bir virüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır.
Hepatit B aşısı, hastalığa karşı bağışıklık kazandırmak ve virüsün yayılmasını önlemek amacıyla kullanılır. Aşı, genellikle çocukluk döneminde ve yetişkinlikte belirli bir aşı programı dahilinde uygulanır.
Hepatit B aşısı genellikle üç doz halinde uygulanır. İlk doz doğumdan hemen sonra, ikinci doz birkaç hafta sonra ve üçüncü doz birkaç ay sonra verilir. Ayrıca, bazı durumlarda hızlandırılmış bir aşı programı uygulanabilir.
Aşı, genellikle güvenli kabul edilir ve ciddi yan etkileri nadirdir. En yaygın yan etkiler arasında aşı yapılan bölgede hafif ağrı, halsizlik ve hafif ateş bulunabilir. Aşı, hepatit B virüsü ile enfekte olma riskini önemli ölçüde azaltabilir ve karaciğer hastalıklarının önlenmesine yardımcı olabilir.
Bebek doğum sonrası hastaneden taburcu edilmeden önce Hepatit B aşısının ilk dozu yapılır. 1. Ayda Aşı takvimine uygun olarak Hepatit B aşısının ikinci dozu uygulanır.
Verem – BCG Aşısı Uygulanma Zamanı
Verem aşısı, Bacille Calmette-Guérin (BCG) adı verilen bir bakteri olan Mycobacterium bovis’in zayıflatılmış formunu içerir. BCG aşısı, özellikle verem (tüberküloz) hastalığına karşı koruma sağlamak amacıyla kullanılır. Ancak, BCG aşısı verem kontrolünde tam anlamıyla etkili değildir ve veremle mücadelede diğer önlemlerle birlikte kullanılır.
BCG aşısı, özellikle tüberkülozun yoğun olduğu bölgelerde doğan ve risk altında olan bebeklere uygulanır. Ayrıca, belirli sağlık çalışanları ve laboratuvar personeli gibi risk altındaki gruplara da önerilebilir. Ancak, BCG aşısı bazı ülkelerde rutin aşı programları içinde yer almaz, çünkü tüberkülozun yaygınlığı ve aşının etkinliği bölgelere göre değişebilir.
BCG aşısı genellikle doğumdan itibaren kısa bir süre içinde uygulanır. Aşının etkisi zaman içinde gelişir ve genellikle tüberkülozun ciddi formlarına karşı koruma sağlar. Ancak, aşının tüberkülozun tüm formlarına karşı yüzde 100 etkili olmadığı ve yalnızca bazı türlerde koruma sağladığı unutulmamalıdır.
2. Ayın sonunda Bebek rutin kontrolü sırasında BCG (Verem aşısı) uygulanır.
Beşli Karma Aşı Uygulanma Zamanı
Difteri, Aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif polio ve Hemofilus İnfluenzae tip b (Hib) aşısı, çocukları difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci ve Hemofilus influenzae tip b bakterisinin neden olduğu hastalıklara karşı koruma sağlamak amacıyla uygulanan bir kombinasyon aşıdır. Bu aşılar, çocukluk döneminde yaygın olarak kullanılan rutin aşı takvimine dahil edilmiştir.
İşte DBTÇF-Hib aşısı hakkında kısa bilgiler:
Aşının İçeriği:
Difteri : Corynebacterium diphtheriae bakterisine karşı koruma sağlar. Difteri genellikle boğazda üremesiyle karakterizedir ve solunum sistemi sorunlarına yol açabilir.
Boğmaca : Bordetella pertussis bakterisine karşı koruma sağlar. Boğmaca, solunum yollarını etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır.
Tetanoz : Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu tetanoza karşı koruma sağlar. Tetanoz, toprakta bulunan bakterinin neden olduğu ve ciddi kas kasılmalarına yol açabilen bir hastalıktır.
Çocuk Felci : Poliovirus’e karşı koruma sağlar.
Hemofilus İnfluenzae tip b (Hib): Hib bakterisine karşı koruma sağlar.
Beşli Karma Aşı 2. ay, 4. ay, 6. ay ve 18. ay olmak üzere toplam dört doz uygulanmaktadır.
Pnömokok Aşısı Uygulanma Zamanı
Pnömokok aşısı, Streptococcus pneumoniae bakterisinin neden olduğu pnömokok enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Bu bakteri solunum yoluyla yayılan bir bakteri olup, zatürre (pnömoni), orta kulak iltihabı, sinüzit ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir. Pnömokok aşısı, özellikle risk altındaki gruplardaki bireylerde ciddi hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilir.
Pnömokok aşısı, farklı tipte pnömokok bakterilerine karşı koruma sağlamak üzere geliştirilmiş farklı aşı türlerini içerebilir. Özellikle yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler, kronik hastalığı olanlar ve belirli risk gruplarındaki bireyler için önerilir.
Aşı genellikle çocukluk döneminde ve yetişkinlikte uygulanabilir. Çocuklarda, rutin aşı programının bir parçası olarak belirli yaşlarda uygulanır. Yetişkinlerde ise özellikle belirli risk faktörlerine sahip bireylerde veya belirli yaş gruplarında önerilebilir.
Pnömokok Aşısı 2. ay, 4. ay 6. ay ve 12. aylarda uygulanır.
KKK – Kızamık Kızamıkçık Kabakulak Aşısı Uygulanma Zamanı
Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşısı (KKK aşısı), kızamık (morbilli), kızamıkçık (rubella) ve kabakulak (mumps) hastalıklarına karşı koruma sağlamak amacıyla uygulanan bir aşı kombinasyonudur. Bu aşı, genellikle MMR (Measles, Mumps, Rubella) aşısı olarak da bilinir. KKK aşısı, bu üç virüsün neden olduğu hastalıkların yayılmasını önlemeye yardımcı olur.
Her üç hastalık da hava yoluyla bulaşan ve özellikle çocukluk döneminde görülen hastalıklardır. Bu hastalıklar ciddi komplikasyonlara neden olabilir ve bulaşıcıdır. KKK aşısı, bu hastalıklara karşı bağışıklık kazandırmak için genellikle çocukluk döneminde ve bazen de yetişkinlikte uygulanır.
Aşı, genellikle iki doz halinde uygulanır. İlk doz genellikle 1 yaş civarında, ikinci doz ise 5-6 yaşları arasında uygulanır. Aşı, genellikle çocukluk döneminde uygun bir aşı programına dahil edilir. Aşının etkinliği oldukça yüksektir ve bu hastalıkların yayılmasını önlemeye büyük ölçüde yardımcı olur.
KKK – Kızamık Kızamıkçık Kabakulak Aşısı 12. ay ve İlkokul 1. Sınıf da uygulanır.
Suçiçeği Aşısı Uygulanma Zamanı
Suçiçeği aşısı, varicella zoster virüsüne karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Bu virüs, suçiçeği (varisella) ve zona (herpes zoster) hastalıklarına neden olur. Suçiçeği genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar ve döküntülü kabarcıklar, ateş ve genel olarak hasta hissetme gibi belirtilerle karakterizedir. Zona ise suçiçeği virüsünün vücutta dormant (uykuda) halde bulunan bir formunun neden olduğu bir hastalıktır ve genellikle daha ileri yaşlarda ortaya çıkar.
Suçiçeği aşısı, suçiçeği ve zona hastalıklarına karşı koruma sağlamak amacıyla uygulanır. Aşının uygulanması, suçiçeği ile enfekte olma riskini azaltabilir ve zonaya bağlı komplikasyonları önleyebilir. Aşı, genellikle çocukluk döneminde, belirli bir program dahilinde uygulanır.
Suçiçeği Aşısı 12. ayda uygulanır.
Bebek ve Çocuklarda Rutin Aşı Takvimi Dışındaki Aşılar Nelerdir?
Sağlık Bakanlığı’nın rutin aşılama programı dışında bazı özel aşılar bulunmaktadır. İşte bu aşılar:
- Rota Virüs Aşısı: Bebek ve çocuklarda ishali önlemek için kullanılır. Rota aşısı genellikle 2-3 aylıkken başlar ve aşı markasına göre 2-3 doz içerebilir. 6. aya kadar rota aşılama süreci tamamlanmalıdır.
- Meningokok Aşısı: Beyin zarı iltihaplanmasını engellemek amacıyla kullanılır. Bu hastalık özellikle 1 yaşın altındaki çocuklarda ciddi seyredebilir. Ülkemizde özel bir aşı olarak sunulup, 2. aydan itibaren önerilmektedir. Doz sayısı bebeğin yaşına göre değişebilir.
- HPV Aşısı: Genital siğilleri ve ileriki yaşlarda rahim ağzı kanseri gelişimini önlemek için kullanılır. Kız çocuklarına 9 yaşından itibaren önerilir ve aşı, rahim ağzı kanseri ile bağlantılı olan HPV virüsüne karşı koruma sağlar.
- Grip Aşısı: İnfluenza virüsüne karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Özellikle astım, kronik kalp hastalığı, bağışıklık sistemi zayıflamış çocuklar ve doğumsal kalp hastalığı olan çocuklara önerilir. Grip aşısı her yıl yapılmalıdır.
Bu özel aşılar, belirli sağlık koşullarına veya risk gruplarına sahip çocuklarda ek koruma sağlamak amacıyla uygulanır. Aşıların zamanlaması ve dozları, çocuğun yaşı, sağlık durumu ve önerilen aşı takvimine göre değişiklik gösterebilir.
