Kısırlık Risk Faktörleri Nelerdir?
Gelecekte hamile kalmayı planlıyorsanız veya şimdi hamile kalmaya çalışıyorsanız, doğurganlığınızı etkileyebilecek farklı risk faktörlerinin farkında olmanız yararlı olacaktır. Yaygın inanışın aksine kısırlık her zaman kadınların sorunu değildir. Aslında kısırlık vakalarının yaklaşık %30’u yalnızca erkek sorunlarıyla ilgilidir ve vakaların diğer %30’u da her iki partnerle ilgili sorunları içerir. Siz ve eşiniz için hangi risk faktörlerinin geçerli olduğunu ve gelecekte sağlıklı ve başarılı bir hamilelik sağlamak için bunları nasıl ele alacağınızı öğrenmeniz gerekiyor.
Kadınlar İçin Risk Faktörleri
Aşağıdakiler bir kadının yumurtlama, hamile kalma veya hamileliği sonuna kadar sürdürme yeteneğini etkileyebilecek risk faktörleridir:
- 35 yaş ve üstü
- Polikistik over sendromu (PCOS) gibi yumurtlama bozuklukları
- Rahim veya rahim ağzı anormallikleri
- Kronik hastalıklar
- Fallop tüpü hastalığı
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Endometriozis
- Birincil yumurtalık yetmezliği veya erken menopoz
- Hormon dengesizliği
Erkekler İçin Risk Faktörleri
Aşağıdaki çevresel ve tıbbi risk faktörleri erkeğin doğurganlığının azalmasına katkıda bulunabilir:
- Pestisitler ve radyasyon gibi toksik maddelere maruz kalma
- Sigara içmek
- Ülser veya sedef hastalığı için reçeteli ilaçlar
- Rahimde DES maruziyeti
- Cinsel organların yüksek sıcaklıklara maruz kalması
- Fıtık onarımı
- İnmemiş testisler
- Prostatit veya genital enfeksiyon öyküsü
- Ergenlikten sonra kabakulak
Kısırlık Teşhisi Nasıl Konur?
Kısırlık testi yapılmadan önce doktorunuz veya kliniğiniz cinsel alışkanlıklarınızı soracak ve hamile kalma şansınızı artıracak önerilerde bulunacaktır. Ayrıca sizden bazal vücut ısısı ve servikal mukus gibi yumurtlama belirtilerini kaydetmenizi isteyebilirler. Bazı kısır çiftlerde belirli bir neden bulunamaz (açıklanamayan kısırlık).
Bazı testler kadın ve erkek doğurganlık sorunlarını teşhis etmeye veya dışlamaya yardımcı olabilir. Test ve danışmanlıktan sonra bile hamile kalacağınızın garantisinin olmadığını unutmamak önemlidir.
Kadınlara Yönelik Testler
Kadınların doğurganlığı yumurtalıkların sağlıklı yumurta bırakmasına bağlıdır. Üreme sistemi, yumurtanın fallop tüplerine geçmesine ve döllenme için sperm ile birleşmesine izin vermelidir. Yumurta döllendikten sonra rahme gitmeli ve rahim zarına yerleşmelidir. Kadın kısırlığına yönelik testler bu süreçlerden herhangi birinin bozulup bozulmadığını tespit etmek için yapılır. Pap smear testi de dahil olmak üzere genel bir fizik muayeneden sonra doktorunuz aşağıdaki testleri isteyebilir:
- Kan testi. Bir kan testi, yumurtlama olup olmadığınızı belirlemek için hormon seviyelerini ölçer.
- Histerosalpingografi. Bu test, rahim ve fallop tüplerinizin durumunu değerlendirerek tıkanıklık veya diğer sorunları arar.
- Yumurtlama rezervi testi. Bu test yumurtlama için mevcut yumurta miktarının belirlenmesine yardımcı olur.
- Görüntüleme testleri. Pelvik ultrason rahim veya yumurtalık hastalığını arar. Bazı durumlarda, normal ultrasonda bulunmayan rahim içindeki ayrıntıları görmek için salin sonohisterogram kullanılır.
Erkeklere Yönelik Testler
Erkeklerde doğurganlık, testislerin yeterli miktarda sağlıklı sperm üretmesini ve spermin vajinaya boşalarak yumurtaya başarıyla ulaşmasını gerektirir. Erkek kısırlığına yönelik testler bu süreçlerden herhangi birinin bozulup bozulmadığını belirlemek için yapılır. Fizik muayene sırasında doktorunuz testislerde topaklar veya şekil bozuklukları olup olmadığına bakabilir. Ayrıca aşağıdakiler gibi spesifik doğurganlık testleri de isteyebilirler:
- Semen analizi. Bu test, düşük sperm sayısı ve zayıf hareketlilik gibi spermle ilgili sorunları kontrol eder.
- Kan testi. Kan testi testosteron, tiroid ve diğer hormon düzeylerini ölçer. Genetik kan testleri kromozomal anormallikleri arar.
- Skrotal ultrason. Varikosel veya diğer testis problemlerini tanımlamak için skrotumun ultrasonu kullanılır.
Hangi Kısırlık Tedavi Seçenekleri Mevcuttur?
Kısırlık tedavisi, kısırlığa neyin sebep olduğu, ne kadar süredir kısır olduğunuz, yaşınız, eşinizin yaşı ve kişisel tercihler gibi çeşitli faktörlere bağlı olacaktır. Bir yıllık denemenin ardından hamile kalmayan 35 yaş altı kadınların kapsamlı bir değerlendirme için sağlık uzmanlarına başvurmaları gerekir. Cinsiyete bakılmaksızın doğurganlığı etkileyen herhangi bir risk faktörünüz varsa erken yardım aramalısınız. İlaç tedavisi ve ameliyatın yanı sıra, yardımlı veya yapay gebe kalma için aşağıdaki yöntemler mevcuttur:
- İn vitro fertilizasyon (IVF): IVF, bir yumurtanın vücut dışında döllenmesini ve daha sonra rahme yerleştirilmesini içeren bir tür yardımcı üreme teknolojisidir (ART).
- Rahim içi tohumlama (IUI): IUI sırasında, spermi doğrudan rahim içine yerleştirmek için kateter olarak bilinen uzun, ince bir tüp kullanılır.
- İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI): ICSI sırasında embriyolog tek bir sağlıklı spermi doğrudan olgun bir yumurtaya enjekte eder. Bu yöntem genellikle sperm kalitesi veya miktarının düşük olduğu durumlarda kullanılır.
